Goed gestemd?

Woensdag 29 oktober heb ik de hele dag op het stembureau mogen vertoeven. Als lid, zoals dat heet. Als ik de berichten op tv en het internet mag geloven is het vinden van vrijwilligers hiervoor geen kleinigheid, alhoewel dat in Rijswijk niet het geval bleek. Via Facebook meldde iemand mij dat diens echtgenote niet in de prijzen was gevallen wegens juist een teveel aan enthousiastelingen.

Om plaats te kunnen nemen in een stembureau moet je, kun je, je aanmelden. Vervolgens krijg je na aanmelding, als het goed gaat, per mail middels een benoemingsbesluit te horen of je benoemd bent tot lid en bij welk stembureau je bent ingedeeld. Ook krijg je nog een korte online cursus vooraf.

Ik was dus de hele dag ingedeeld, wat betekende dat ik om 7 uur acte de présence moest geven, in dit geval in de kantine van een plaatselijke sportclub. Uiteraard stonden de stemhokjes en stembussen al in gelid opgesteld en was er een ruime voorraad stembiljetten en rode potloden aanwezig.

Al voor het stembureau openging had een klein gezelschap zich bij de ingang verzameld. Om half 8 kon deze meteen zich bij de tafels melden met stempas en identiteitsbewijs in de aanslag. Ook de leden zelf konden nog gauw hun stem uitbrengen. Hoewel er geen dikke rijen voor de deur stonden was de toestroom de hele dag gestaag. De momenten dat het stemlokaal leeg was waren schaars. Stapte er dan toch iemand binnen dan was de reactie vaak: 'Lekker rustig hier.' We konden deze persoon dan meldden dat de stemmers weliswaar niet met busladingen tegelijk kwamen, maar dat er toch net een fors aantal de stem had uitgebracht.

Na het controleren van de stempas en het ID kregen de stemmers hun stembiljet mee en mochten ze daarmee naar een van de stemhokjes om met het klaarliggende rode potlood de partij en politicus van hun keuze aan te kruisen. Sommigen hadden kinderen meegenomen, waarvan enkelen voor de gelegenheid uitgedost in Halloweenkostuum. De kleinsten werd even uitgelegd dat een stembiljet geen kleurplaat is. Vanwege de omvang van de stembiljetten werden deze vaak tafellaken, landkaart of iets dergelijks genoemd. In de hokjes werd vaak verzucht: kan het niet kleiner? Was het open vouwen al een dingetje, het opvouwen bleek helemaal lastig, zo bleek uit het vele geritsel.

Het werd een lange zit. Om 9 uur 's avonds verliet de laatste kiezer het stembureau en kon de telling beginnen met het omkeren van de stembussen. Extra hulptroepen waren ingeroepen om te helpen met tellen. De biljetten werden open gevouwen en op volgorde van de kandidatenlijst in de ruimte opgestapeld.

Daarna werd elke stapel geteld en nog een keer geteld, gebundeld en weer opgeborgen in de stembus. Ik kreeg dan ook een aardig beeld van wat de landelijke uitkomst zou kunnen zijn. Niet dat het resultaat van één stembureau representatief is (ik kan me voorstellen dat de uitkomst in Urk niet echt een graadmeter is) maar bepaalde trends tekenen zich wel af. Om 5 over middernacht was het klaar. Een hele lange dag zat erop. Met door het papierstof van de stembiljetten lichtelijk geïrriteerde luchtwegen fietste ik door de regenachtige nacht weer naar huis, benieuwd naar wat er uiteindelijk uit de bus zou komen: linksom of toch weer rechtsom.

Inmiddels zijn de meeste stemmen geteld is de winnaar bekend: het D66 van Rob Jetten. De exitpolls wezen al in die richting maar al snel bleek dat de PVV van Wilders aan het inhalen was en even leek deze D66 voorbij te streven. Ben ik blij met deze uitslag? Mijn eigen partij, GroenLinks-PvdA ,moest flink inleveren. Helaas. Timmermans trok hieruit zijn conclusies en stapte terug als partijleider. Bij de vorige landelijke verkiezingen ging de PVV er met de hoofdprijs vandoor. Het leverde mij een katerig gevoel op en wat volgde was een klungelkabinet waar Wilders vervolgens de stekker uittrok, waarschijnlijk in de hoop deze verkiezingen er het maximale uit te halen om premier te worden. Hij heeft gegokt en verloren. Jettens succes is, net als overigens dat van Wilders in 2023, ook in de internationale pers breed uitgemeten. Niet in de laatste plaats omdat hij openlijk gay is en ook nog eens de jongste premier ooit van Nederland wordt.

Ik wil niet meteen dit stukje eindigen in mineur. Jetten heeft door zijn positieve uitstraling een hoge gunfactor. De PVV mag dan flink hebben ingeleverd, maar de radicale en extreemrechtse kiezers hebben Ja21 en het fascistoïde FvD ook weer een flink aantal zetels toegeschoven. Getalsmatig is deze uiterst rechtse flank dus nog steeds flink vertegenwoordigd. En ondanks alle geroeptoeter over de dreiging van extreemlinks en karaktermoord op iemand als Frans Timmersmans lijkt het linkse geluid gemarginaliseerd.

'Het kan wél' was de leus van D66 deze campagne. Een catchy slogan die zo van Obama's 'Yes we can!' overgenomen lijkt. De overwinning van D66 toont aan dat een progressief-liberale middenpartij er toch met het eremetaal vandoor kan gaan. Gelukkig maar. Toch zal het nog een flinke puzzel worden om een kabinet te formeren, linksom of rechtsom. Maar wie weet kan dít ook. Wat in ieder geval duidelijk is, is dat veel mensen snakken naar een stukje rust en stabiliteit van de regering om de grote problemen aan te pakken en geen rariteitenkabinet.