De onveranderlijkheid van verandering

In de tv-serie “The Big Bang Theory” zit deze geestige scene. De briljante, maar ook wat excentrieke wetenschapper dr. Sheldon Cooper houdt niet van verandering. Hij zit altijd op dezelfde plaats op de bank, strijkt zijn kleren maar op één manier en gaat alleen op vaste momenten naar de wc. Elke afwijking maakt hem gek. Dr. Sheldon Cooper heeft zojuist te horen gekregen dat hij en zijn vrouw Amy de Nobelprijs voor de natuurkunde gewonnen hebben. Zoiets gaat natuurlijk niet onopgemerkt voorbij en dus staan er ineens massa’s verslaggevers aan zijn deur.

De plotselinge belangstelling van de pers en de wetenschappelijke wereld zet die van dr. Cooper op zijn kop. Als Amy - gewoonlijk degelijk saai gekleed - voor de prijsuitreiking een nieuwe en modieuze garderobe aanschaft is dit voor dr. Cooper de druppel. ‘Alles verandert maar. En nu jij ook nog. Word weer zoals je vroeger was!’ zegt hij. ‘Je weet toch dat ik niet tegen verandering kan? Waarom blijft alles niet hetzelfde?’ Maar Amy weigert dit.

In paniek gaat dr. Cooper ervandoor, gevolgd door buurvrouw en vriendin Penny. Penny is geen wetenschapper, maar heeft wel mensenkennis. In de loop der jaren heeft ze leren leven met dr. Coopers eigenaardigheden en is zelfs erg op hem gesteld geraakt. Samen zitten ze in een café en Penny vraagt zich af waar dr. Coopers angst voor verandering vandaan komt en hoe hij ermee zou kunnen leven.

Dr. Cooper houdt ervan als dingen onveranderlijk zijn, want dat geeft houvast. ‘Maar,’ werpt Penny tegen: ‘het enige wat altijd hetzelfde blijft is dat dingen altijd veranderen.’ ‘Interessant.’ zegt dr. Cooper. ‘Dus wat je eigenlijk zegt is dat de onvermijdelijkheid van verandering weleens een universele contante zou kunnen zijn?’ Het plotselinge inzicht dat verandering zélf iets is wat nooit zal veranderen biedt dr. Cooper het vertrouwen dat hij nodig heeft.

Absolute zekerheid is absoluut onmogelijk. Het is fijn als de wereld geleidelijk verandert, als de overgang niet al te abrupt of ontwrichtend is. Dan passen we ons ongemerkt wel aan. Te veel of te snelle verandering brengt ons uit ons evenwicht, ontwricht en ontwortelt ons bestaan. Het maakt onze wereld onherkenbaar en doet ons de grip op de dingen kwijtraken. Het duurt even voordat we aan het nieuwe normaal gewend zijn.

De wereld om ons heen verandert maar is dat niet altijd het geval geweest? Na vijf jaar gewerkt te hebben als geestelijk verzorger bij een ouderzorgorganisatie is het voor mij even wennen aan de nieuwe situatie. Met vertrouwen kijk ik echter naar de (nabije) toekomst. Hoewel iemand ooit zei dat we eigenlijk altijd met onze rug naar de toekomst toe bewegen en alleen het verleden kunnen zien, houdt de contingentie van het leven ook in dat het uitdagingen én mogelijkheden biedt. Verandering, zowel geleidelijk als plotseling, is echt een universele constante.