Wees op je hoede voor politici die dingen namens ‘het volk’ roepen. Alsof dit een homogene, amorfe massa betreft die met één mond spreekt. Of het nu gaat om het geliefde balletje gehakt op woensdag, de vliegvakantie of de aanwezigheid van een moskee in de buurt, sommige politici denken te weten wat ‘het volk’ wil. Zo ook Geert Wilders die afgelopen woensdag een nooit eerder vertoonde verkiezingszege wist te behalen.
In de aanloop naar de verkiezingen werden de diverse lijstrekkers aan de tand gevoeld over hun hobby’s en liefhebberijen. Misschien om het electoraat te laten zien dat ze ook gewone mensen zijn, een van hun. Wat vindt Wilders nou lekker eten bijvoorbeeld? De Hollandse pot, met een lekkere gehaktbal. Niks geen exotische kost als couscous. Stel je voor.
Niemand had de monsterzege van de PVV aan zien komen, zegt men. Jammer, want als er één ding de afgelopen jaren duidelijk is geworden is dat clowneske politici die hun mond vol hebben van ‘wat het volk wil’ als een duiveltje uit een doos er ineens met de hoofdprijs vandoor kunnen gaan.
Toen, nadat de stembureaus gesloten waren, de eerste exitpolls binnenkwamen was ik daarvan nog zalig onbewust. Remco en ik waren nog druk doende de tv op de slaapkamer te installeren. Toen het apparaat eenmaal aanstond was ik even in de badkamer bezig. Vanuit de slaapkamer hoorde ik: “Hier word je niet vrolijk van.” Ik wist genoeg en vrolijk werd ik allerminst. Wilders’ PVV had inmiddels al 35 zetels bijeengeharkt.
Om een beetje de gedachten te verzetten keken we even later naar een aflevering van de prachtige serie Life on Our Planet op Netflix. Dinosaurussen van diverse pluimage – sommige hadden inderdaad een verenpak – die niets vermoedend van het komende onheil 65 miljoen jaar geleden hun dinodingen deden. Totdat een planetoïde in één klap een einde maakte aan hun heerschappij.
De ironie ontging mij niet. De overwinning van Wilders is als een meteorietinslag die het politieke landschap overhoop gooide. De Haagse politiek is in shock en is nog niet eens aan het likken van de wonden toegekomen. Verbijstering alom. Hoe en waarom heeft dit zo kunnen gebeuren? Er wordt becommentarieerd, geanalyseerd en geduid. Hoe nu verder?
Ook over de grenzen wordt met verbazing gekeken naar de ruk naar rechts van Nederland. Nederland gidsland. Een land dat zich altijd presenteerde als een land van vrijheid, tolerantie en vrijzinnigheid. Een land dat waar het ging om mensrechten zich internationaal graag liet voorstaan op een lange traditie op dit gebied. Een land dat antidiscriminatie zelfs liet opnemen in de Grondwet:
“Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.”
Het is duidelijk dat, met Wilders’ PVV aan het roer van het schip van staat, dit artikel er zo snel mogelijk uit moet aangezien deze club discriminatie van moslims – Wilders’ zondebok bij uitstek – zo’n beetje tot speerpunt van zijn partijprogramma heeft gemaakt. Hoe ironisch dat een partij die vrijheid in haar naam heeft staan bereid is zeer ver te gaan in het kortwieken van de vrijheid van een ander.
“Het volk heeft gesproken,” zeggen ook de man en vrouw in de straat. Dat dit volk uit veel verschillende groepen en individuen – mensen van vlees en bloed – bestaat met elk en ieder zo zijn of haar eigen belang en overtuiging wordt even vergeten.
Democratie is meer dan de wil van de meerderheid. Een democratische en vrije samenleving behartigt ook de veiligheid en belangen van minderheden die, door hun minderheidspositie, toch al snel over het hoofd worden gezien of mikpunt zijn van discriminatie. Onbedoeld of niet.
Dat is iets anders dan het idee, dat sommigen ons willen doen geloven, dat de meerderheid maar moet buigen voor ‘buitenlanders.’ Dat tradities worden afgepakt, barbecueën en het balletje gehakt op woensdag verboden.
Diversiteit is misschien geen einddoel of hoger ideaal, maar is wel een gegeven in een land waarin we met verschillende groepen samenleven. Dan zal je er als overheid voor moeten zorgen dat het ook een beetje leefbaar is en dat doe je niet door op voorhand hele bevolkingsgroepen als on-Nederlands buitenspel te zetten.
In het kader van Wilders’ idee van ‘het volk’ als homogeen en amorf conglomeraat is er één Hollandse traditie die wat mij betreft zeer geschikt is als metafoor daarvoor: prakken. Alles wat op je bord ligt: groenten, aardappelen, vlees en jus, vol overgave met een vork vermorzelen tot een papperige brij waarin alle smaken zich ondefinieerbaar vermengen. Wilders leert Nederland weer prakken. Zet dat maar op een verkiezingsposter.
Donderdagmorgen werd ik wakker met het idee in een andere dimensie of alternatief universum terechtgekomen te zijn. Het katerige gevoel bleef de hele dag zeuren. ’s Avonds thuisgekomen kon ik het gevoel van droefheid en teleurstelling niet anders omschrijven dan met één woord: rouw.
Rouw om een land waar discriminatie en achteruitstelling van een hele bevolkingsgroep wellicht beleid wordt. Rouw om een (verre van volmaakt land) waarin bij velen het woord ‘traditie’ op de lippen bestorven ligt, maar waar de traditie van verdraagzaamheid uit het raam gekiept wordt.
